Nhà ở đủ pháp lý ngày càng khan hiếm

Rất ít dự án mở bán mới

Theo các báo cáo thị trường của bộ phận nghiên cứu và phát triển BHS Group (BHS R&D), giai đoạn 2021-2022, thị trường bất động sản Việt Nam chứng kiến sự sụt giảm nặng nề về nguồn cung, phần lớn nguyên nhân đến từ vấn đề tài chính và pháp lý dự án. Thị trường bất động sản hầu như không có thanh khoản, các dự án ngưng bán hàng, thậm chí bị thu hồi hoặc vướng phải kiện tụng, tranh chấp với khách hàng... Hơn nữa, nút thắt về pháp lý khiến các nhà đầu tư ngày càng thận trọng khi ra quyết định đầu tư vào sản phẩm bất động sản.

Trước tình trạng thị trường bị “xói mòn” niềm tin, giai đoạn từ giữa năm 2022 đến nửa đầu năm 2023, nhà nước đã đẩy mạnh công tác quản lý bằng cách siết chặt tín dụng và hệ thống lại hàng rào pháp lý về đất đai và nhà ở. Sau 1 năm Chính phủ cùng các doanh nghiệp bất động sản nỗ lực không ngừng, đến nay dòng chảy bất động sản dần có những dấu hiệu tích cực, các sản phẩm quay trở lại thị trường với hình ảnh mới hấp dẫn hơn, pháp lý chặt chẽ và các chính sách ưu đãi hơn, xoa dịu sự lo ngại của khách hàng.

Theo dữ liệu của BHS R&D, tính đến hết tháng 9/2023, cả nước có 33 tỉnh thành có dự án bất động sản đang mở bán, cung cấp ra thị trường tổng cộng hơn 203.300 sản phẩm nhà ở, bao gồm cả nhà ở thấp tầng và cao tầng. Căn cứ theo Điều 55 Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014 quy định về điều kiện của bất động sản hình thành trong tương lai được đưa vào kinh doanh, đại diện BHS R&D cho biết số lượng sản phẩm nhà ở sơ cấp đủ pháp lý bán hàng theo quy định của pháp luật chiếm 87%, tương đương gần 178.000 căn. Trong đó các sản phẩm chung cư chiếm tới hơn 72%, tức khoảng 129.000 căn hộ, còn lại khoảng 49.000 sản phẩm là thấp tầng.

Cũng theo dữ liệu của BHS R&D, nguồn cung sơ cấp nhà ở đủ pháp lý phân theo khu vực rải rác ở cả ba miền Bắc – Trung – Nam và phân bố không đồng đều, có 69% sản phẩm tập trung ở miền Nam, miền Bắc và miền Trung chiếm lần lượt 24% và 7% tổng nguồn cung sơ cấp đủ pháp lý cả nước. Hầu hết là các dự án đã ra hàng từ trước 2023, hiện tại tiếp tục duy trì bán hàng, rất ít dự án mở bán mới.

Ở Miền Nam, có 88 dự án nhà ở đang mở bán đủ pháp lý, trong đó có 47 dự án cao tầng, cung cấp 85.000 sản phẩm chung cư cho khách hàng; 41 dự án còn lại là các sản phẩm thấp tầng đem đến cho khách hàng gần 38.000 lựa chọn.

Miền Bắc có nguồn cung nhà ở sơ cấp đủ pháp lý xấp xỉ 1/3 miền Nam với 63 dự án sơ cấp đủ pháp lý, trong đó vẫn là sản phẩm cao tầng chiếm đa số với hơn 36.000 sản phẩm cao tầng.

Miền Trung là nơi có nguồn cung nhà ở sơ cấp nhà ở đủ pháp lý khiêm tốn nhất với 32 dự án đem đến gần 12.000 sản phẩm, tập trung chủ yếu ở Nghệ An, Bình Định, Đà Nẵng, Khánh Hòa.

Số lượng dự án mới được duyệt sẽ khan hiếm

Cụ thể hơn, BHS R&D đã thống kê nguồn cung nhà ở sơ cấp đủ pháp lý phân theo địa phương chi tiết: TP. HCM dẫn đầu với gần 68.000 sản phẩm đủ pháp lý, chiếm 38% tổng nguồn cung đủ pháp lý cả nước, trong đó đến 97% là các sản phẩm cao tầng.

Tiếp theo là Hà Nội có hơn 41.000 sản phẩm nhà ở sơ cấp đủ pháp lý và cũng có tới 91% trong đó là sản phẩm chung cư. Kế sau là Bình Dương cung cấp ra thị trường hơn 20.000 căn, Đồng Nai gần 12.000 căn, Cần Thơ và Long An cũng có hơn 5.000 sản phẩm đủ pháp lý…

Hiện tại, sau gần 2 năm biến động của thị trường, khách hàng trở nên thận trọng hơn, khó tính hơn trước quyết định đầu tư. Bên cạnh đó, nhà nước vẫn đang tiếp tục sửa đổi Luật Đất đai theo hướng chặt chẽ hơn; đồng thời quyết định bỏ khung giá đất, xây dựng bảng giá đất mới theo hàng năm từ ngày 1/1/2026.

Đại diện BHS R&D, ông Hoàng Hữu Minh Dũng nhận định, các dự án trong tương lai sẽ cần đáp ứng nhiều điều kiện khắt khe hơn để đạt tiêu chuẩn pháp lý mở bán, các chủ đầu tư sẽ mất nhiều thời gian hơn để chuẩn bị ra hàng, thị trường sắp tới khó có khả năng bùng nổ nguồn cung. Đồng thời, khi áp dụng phương pháp tính tiền sử dụng đất mới, chi phí giải phóng mặt bằng cũng lớn hơn khiến mức đầu tư đầu vào cho mỗi dự án trở nên cao hơn, dự kiến kéo theo giá sản phẩm đến tay khách hàng cũng “đắt đỏ” hơn.

"Thời gian tới, số lượng dự án mới được phê duyệt sẽ khan hiếm, vì vậy, những dự án đầy đủ pháp lý mở bán ở giai đoạn này được coi là cơ hội dành cho khách hàng quan tâm đến sự an toàn, tìm kiếm giá tốt khi đầu tư bất động sản", ông Minh Dũng nói.

Đồng quan điểm, ông Neil MacGregor, Giám đốc điều hành của Savills Việt Nam, cho biết trong bối cảnh nguồn cung nhà ở khan hiếm, bất kỳ chủ đầu tư nào đủ năng lực ra mắt dự án đều có thể khai thác nhu cầu cao của thị trường lúc này.

Theo ông Neil MacGregor, thách thức lớn của các chủ đầu tư bất động sản tại Việt Nam hiện nay là những trở ngại về thủ tục hành chính, đặc biệt là trong việc giải quyết các khoản phí sử dụng đất. Cùng với đó, các chủ đầu tư đang hết sức cẩn trọng về quyền sở hữu pháp lý của dự án, đảm bảo có một lộ trình rõ ràng để được phê duyệt. Việc giải quyết phí sử dụng đất và phê duyệt quy hoạch 1/500 là những yếu tố quan trọng nhất đối với các dự án phát triển nhà ở.

"Hiện tại, có ít dự án có quyền sở hữu hợp pháp rõ ràng và có đủ các phê duyệt cần thiết để phát triển, ít nhiều dẫn đến những khó khăn đối với việc các chủ đầu tư tham gia thị trường nhà ở. Điều này cũng đã gây ra tình trạng khan hiếm về nguồn cung và tín dụng, các ngân hàng gặp khó khăn trong việc có được tài sản thế chấp cần thiết để cho vay cho các dự án bất động sản", Giám đốc điều hành Savills nói.