Sơn La: Nhiều giải pháp ổn định cuộc sống người dân tái định cư trở về nơi ở cũ
Một góc bản Lếch, xã Chiềng Lao, huyện Mường La nơi có gần 60 hộ dân tái định cư đã quay trở về. Ảnh: Hữu Quyết/TTXVN
Gia đình ông Lò Văn Khin ở bản Lếch, xã Chiềng Lao, huyện Mường La là một trong những hộ dân di chuyển tái định cư theo diện tự nguyện đến bản Nà Nôm, xã Pi Tong, huyện Mường La từ năm 2009. Thế nhưng chỉ hơn 1 năm sau, gia đình ông đã bỏ nơi ở mới, quay về nơi ở cũ dựng nhà trên phần diện tích đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích của bản.
Khi quay về, do không được chính quyền cho phép, hơn nữa không có đất ở hợp pháp nên gia đình ông không được nhập hộ khẩu. Vì thế, đã hơn 10 năm nhưng gia đình ông chưa có hộ khẩu mới, đồng nghĩa với việc không được tham gia vào các hoạt động của địa phương, không được cấp thẻ bảo hiểm, không có căn cước công dân…
Ông Lò Văn Khin bộc bạch: Khi đến nơi ở mới gia đình ông được cấp 5.000 m2 đất sản xuất nhưng do đã quen với nghề chính là đánh bắt thủy sản tại nơi ở cũ nên gia đình ông gặp nhiều khó khăn khi chuyển sang làm nông nghiệp. Vì thế gia đình ông quyết định quay trở lại nơi ở cũ. Ông mong muốn chính quyền địa phương tạo điều kiện để được ở tại nơi ở cũ, được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và sổ hộ khẩu để yên tâm ổn định cuộc sống.
Còn hộ gia đình ông Lò Văn Kiêm, bản Lếch, xã Chiềng Lao lại di dân theo diện bắt buộc. Năm 2009, ông chuyển đến bản Huổi Lìu, xã Mường Chùm, huyện Mường La. Sau 4 năm, gia đình ông cũng như nhiều hộ gia đình khác lại quay trở về nơi ở cũ.
Ông Lò Văn Kiêm chia sẻ, do không quen với phong tục, tập quán sản xuất tại nơi ở mới nên cuộc sống gia đình ông rất khó khăn. Ông cùng vợ con quay về để tiếp tục gắn bó với nghề chài lưới, đánh bắt thủy sản trên lòng hồ Thủy điện Sơn La. Gia đình ông đã mua đất của một hộ gia đình khác trong bản để dựng nhà ở nhưng hiện chưa có hộ khẩu và chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Vì thế, ông mong chính quyền có giải pháp phù hợp để gia đình ông và các hộ dân ổn định đời sống.
Để phục vụ quá trình xây dựng Thủy điện Sơn La, tại xã Chiềng Lao đã có hơn 100 hộ dân phải di chuyển đến nơi ở mới. Theo thống kê của chính quyền địa phương, đã có gần 70 hộ quay trở về nơi ở cũ, ảnh hưởng không nhỏ tới tình hình xã hội và an ninh trật tự trên địa bàn. Cụ thể, việc người dân tái định cư quay về chiếm giữ đất sản xuất, thổ cư, đất công ích của dân sở tại làm ảnh hưởng đến việc quản lý dân cư, đất đai; làm thay đổi việc quản lý, hiện trạng đất sản xuất, đất thổ cư dẫn đến quỹ đất sản xuất hạn hẹp đi.
Chính quyền địa phương đến nhà tuyên truyền cho các hộ dân tái định cư quay về nơi ở cũ chấp hành chủ trương, pháp luật. Ảnh: Hữu Quyết/TTXVN
Ông Tòng Văn Tiến, Phó Chủ tịch UBND xã Chiềng Lao cho biết, qua tìm hiểu, nắm bắt, hầu hết người dân cho biết tại nơi ở mới gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, do tập quán sinh sống không quen môi trường mới, quỹ đất sản xuất lại không đảm bảo nên đã quay lại nơi ở cũ. Sau khi trở về, có một số hộ dân đã trao đổi, mua bán được đất ở, có dựng nhà và đăng ký thường trú. Một số hộ ở đất công ích của bản và số hộ còn lại lấn chiếm dọc hành lang an toàn giao thông của Quốc lộ 279D.
Xã đã tuyên truyền và yêu cầu các hộ quay về cam kết không đòi hỏi chế độ, chính sách liên quan đến chương trình di dân tái định cư Thủy điện Sơn La; đồng thời, bàn giao lại đất đã chiếm dụng và thực hiện việc mua bán, chuyển nhượng đất theo đúng quy định. Trên cơ sở đó, xã sẽ xem xét, trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch để các hộ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhằm ổn định dân cư lâu dài.
Thực hiện tái định cư dự án Thủy điện Sơn La, huyện Mường La đã di chuyển dân đảm bảo theo kế hoạch. Cơ bản đời sống nhân dân và cơ sở hạ tầng tốt hơn nơi ở cũ. Tuy nhiên trong các hộ tái định cư trên địa bàn huyện Mường La có 169 hộ và 735 nhân khẩu đã quay trở lại nơi ở trước đây để sinh sống và sản xuất. Thời gian quay trở lại nơi ở cũ từ trước năm 2013, đến nay không phát sinh các hộ quay về mới.
Các hộ dân hiện đã dựng nhà kiên cố, ổn định sản xuất. Xét trên tình hình thực tế, huyện đã đề xuất với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Sơn La để tháo gỡ những vướng mắc. Theo kế hoạch, trong năm 2021, huyện tập trung giải quyết đối với số hộ quay trở về đã thực hiện mua bán, chuyển quyền sử dụng đất cũng như nhận, cho tặng đất; hiện đã hoàn thiện các thủ tục đối với 38 hộ dân.
Ông Nguyễn Văn Bắc, Chủ tịch UBND huyện Mường La cho biết, huyện đã tuyên truyền, vận động, thực hiện việc cưỡng chế đối với một số điểm. Tuy nhiên, người dân tiếp tục quay trở lại với lý do là không phù hợp phong tục, tập quán cũng như điều kiện sống tại nơi ở mới. Người dân mong muốn được tháo gỡ vướng mắc, để được công nhận nơi ở hợp pháp hiện nay.
Vì vậy, huyện đã rà soát và báo cáo với Tỉnh ủy, UBND tỉnh để tháo gỡ vướng mắc. Đối với những hộ đã thực hiện việc tặng, cho đất, cũng như chuyển nhượng quyền sử dụng đất, huyện đã hướng dẫn để người dân thực hiện theo quy định pháp luật được công nhận quyền sử dụng đất, từ đó có nơi ở, nơi cư trú hợp pháp, được đăng ký hộ tịch, hộ khẩu.
Đối với các hộ đang lấn chiếm đất của Nhà nước, tổ chức, huyện Mường La đã rà soát và đề nghị với các tổ chức không có mục đích sử dụng đất trả lại để huyện thực hiện quy hoạch khu dân cư, bố trí nơi ở hợp pháp cho người dân. Đồng thời, huyện thực hiện việc giao đất, thu tiền sử dụng đất theo quy định của pháp luật. Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2022, huyện Mường La sẽ thực hiện việc giải quyết những tồn tại của 169 hộ dân này.