Doanh nghiệp bất động sản thi nhau phát hành trái phiếu lãi suất lớn

Theo Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), Nghị định 163/2018/NĐ-CP quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp có hiệu lực kể từ ngày 1.2.2019 có độ mở cao, đã tạo điều kiện cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển mạnh trong năm 2019 và dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh hơn trong năm 2020.

Theo đó, trong năm 2019 đã có hơn 210 doanh nghiệp phát hành trái phiếu với tổng giá trị phát hành gần 297.000 tỉ đồng, tăng 32% so với năm 2018. Quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 10,93% GDP.

Trong đó, doanh nghiệp bất động sản phát hành 106.500 tỉ đồng, chiếm khoảng 38%; kỳ hạn bình quân 3,7 năm; lãi suất bình quân 10,3%/năm, nhưng cũng có một số doanh nghiệp có lãi suất 12-14%/năm.

Tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp tháng 1.2020 là 13.374 tỉ đồng, trong đó doanh nghiệp bất động sản đã phát hành 7.364 tỉ đồng, chiếm đến 55%. Đáng lưu ý là tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân đã tăng lên rõ rệt, chiếm 17,6%. Đây là xu thế, tín hiệu đáng mừng huy động thêm được nguồn vốn nhàn rỗi rất lớn trong xã hội tham gia đầu tư, thay vì chỉ gửi tiết kiệm.

Tuy nhiên, việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp cũng đang tồn tại những bất cập, đáng quan ngại. Thống kê của Bộ Tài chính cho thấy, trong 11 tháng năm 2019, có 28/177 doanh nghiệp, chiếm 15,8% có giá trị trái phiếu phát hành vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu.

Trong đó, đáng lưu ý là có đến 11 doanh nghiệp vượt 50 lần (chiếm tỷ lệ 6,2%); 6 doanh nghiệp vượt 100 lần (chiếm tỷ lệ 3,38%) vốn chủ sở hữu. Một số doanh nghiệp bất động sản có lãi suất trái phiếu lên đến 12 - 14%/năm, cao hơn mức lãi suất trái phiếu bình quân, cá biệt có doanh nghiệp có lãi suất trái phiếu ở mức tối đa là 20%/năm.

Trước những bất cập trên, HoREA cho rằng cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Nghị định 163/2018/NĐ-CP để tạo hành lang pháp lý phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp minh bạch, lành mạnh và trở thành một trong những cung ứng vốn đầu tư trung hạn, dài hạn cho doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp bất động sản.

HoREA cho rằng không nên siết thị trường trái phiếu doanh nghiệp bất động sản tại thời điểm này, mà chỉ nên tập trung xây dựng các quy định pháp luật. Việc này nhằm tăng cường tính minh bạch, tăng cường cơ chế giám sát, kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về yêu cầu sử dụng vốn trái phiếu đúng mục đích theo phương án phát hành trái phiếu.

Cạnh đó, HoREA cũng đã có một số kiến nghị gửi Bộ Tài chính về một số quy định mới trong dự thảo chưa thật sự phù hợp với điều kiện hiện nay.

Cụ thể, Hiệp hội kiến nghị cho phép doanh nghiệp được phát hành trái phiếu tối đa 4 đợt trong 1 năm, vì các doanh nghiệp lớn thường có nhiều dự án đầu tư có nhu cầu huy động vốn trái phiếu. Đồng thời, HoREA nói không cần thiết quy định khoảng cách thời gian tối thiểu 6 tháng giữa 2 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong năm.

Ngoài ra, HoREA kiến nghị hiện nay chưa cần thiết quy định phải đảm bảo dư nợ trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ tại thời điểm phát hành không vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu.

Theo HoREA, qua kết quả hoạt động phát hành trái phiếu của 177 doanh nghiệp trong 11 tháng đầu năm 2019 đã cho thấy có đến 149 doanh nghiệp, chiếm 84,2% có giá trị phát hành trái phiếu dưới 3 lần vốn chủ sở hữu; chỉ có 28 doanh nghiệp, chiếm 15,8% có giá trị phát hành trái phiếu trên 3 lần vốn chủ sở hữu. Như vậy, tổng giá trị phát hành trái phiếu phụ thuộc vào nhu cầu vốn của từng loại hình doanh nghiệp.